Zagadki wizualne mają za zadanie ocenić, jak dobrze połączone są Twój mózg i wzrok. A zaliczenie testu, który dziś Ci damy, potwierdzi, że wszystko działa u Ciebie dobrze. To wyzwanie jest dalekie od łatwego, o czym przekonało się wiele osób, którym się nie udało. Wszystko zależy od Ciebie! Jak rozwiązać to wizualne wyzwanie? Przyjrzyj się Wśród owiec ( ukr. Серед овець) — komiksowa seria z 2016 roku ukraińskiego wydawnictwa Vovkulaka, ze scenariuszem i sztuką Oleksandra Koreshkova. Pierwszy numer ukazał się w 2016 roku [1] . Według portalu Gazeta.ua komiks Wśród owiec znalazł się w pierwszej dziesiątce najpopularniejszych ukraińskich komiksów [2] . Naucz go przychodzić, kiedy go zawołasz: unikać aby pies się zgubił i nie wracał, a także aby bezpiecznie z nim spacerować, należy nauczyć go przychodzenia na wezwanie za pomocą pozytywne wzmocnienie. W ten sposób, jeśli Twój pies kiedyś ucieknie, masz większą szansę, że wróci, gdy usłyszy Twoje wezwanie. W AnimalWised Wychowanie i hodowla briarda. Państwa nowy członek rodziny powinien już u hodowcy przejść dobrą socjalizację i być przyzwyczajony do człowieka. Należy kontynuować to w sposób płynny i pozwolić mu na towarzystwo oraz długą zabawę z innymi psami. Briard kocha swoje „stado” i chce odgrywać rolę obrońcy rodziny. Jest wierny blog o psach, porady behawioralne, szkolenie psów, recenzje zabawek, testy karm, adopcja psa, pomoc psom, podróże z psem, lifestyle, zachowanie FRIENDSHIP OF DOG O PSACH Lato w pełni, stąd uznaliśmy, że przyda się chwila ochłody. Dlatego przedstawiamy Wam rysunek “zamieszkany” przez same polarne niedźwiedzie. No, prawie same, bo wśród nich kryje się szczeniak. Niewiele osób potrafi odnaleźć psa wśród niedźwiedzi w mniej niż 2 minuty. Dlatego jeśli odważysz się podjąć wyzwania Pełna lista objawów zostanie podana poniżej, ale tutaj ograniczymy się do wskazania na ostry przebieg choroby z gorączką u owiec (tylko one są podatne na dolegliwości ze strony zwierząt domowych) i dzikich kóz, których głównym objawem jest wysypka grudkowo-krostkowa na błonach śluzowych, której towarzyszy zatrucie organizmu i Jeden tydzień, dwie wizyty we wspaniałej Kupujekarme.pl! 拾 Dzieje się! Dzisiejszy Międzynarodowy Dzień Psa świętujemy bardzo aktywnie! #ZoodoptujMobilizuje w pełnej gotowości! Wracamy z Hiszpański pies dowodny – wielofunkcyjny pies andaluzyjski. Hiszpański pies dowodny (perro de agua español) lub hiszpański pies wodny. To pies, który posiada wiele umiejętności. Może być pasterzem, stróżem, myśliwym, rybakiem, ratownikiem wodnym, psem służbowym. To także pogodny pies towarzyszący, którego może pokochać Produkcja zwierzęca. Owce. Poronienia u owiec. Witam. W pobliżu mojego miejsca zamieszkania jest hodowca który ma stado owiec. Jest doświadczonym hodowcą i w tym roku w jego stadzie wystąpiły liczne poronienia u owiec. Owce wyrzucają martwe, szare ,, przygnite ,, płody. Wszystkie poronienia występują u owiec, które są w VqzMqpc. Najważniejsze parametry grzebieni groomerskich – na co zwrócić uwagęRozstaw pinów grzebieniaKonstrukcja grzebienia groomerskiego – grzebień z rączką czy bez?Grzebień zwykły czy antystatyczny?Obrotowe zęby w grzebieniach groomerskich – co one dają?Grzebienie groomerskie do tapirowania Grzebień groomerski, podobnie jak szczotka do czesania, jest podstawowym narzędziem do pielęgnacji zwierząt o półdługiej i długiej sierści. Regularne rozczesywanie szaty pomaga utrzymać ją w doskonałej kondycji. Dzięki temu zabiegowi pozbędziemy się martwego włosa, kołtunów oraz brudu, który znajduje się na sierści. Grzebienie groomerskie występują w różnych długościach, wielkościach igieł i bywają wykonane z różnych materiałów. Niektóre z grzebieni nadają się do wielu zadań, a inne z kolei przeznaczone są do konkretnych celów. Grzebienie przeciwpchelne wspomogą profilaktykę przeciwpasożytniczą pomagając usuwać insekty oraz ich jaja. Te do tapirowania czy puszenia pomogą nadać szacie zwierzaka piękny wygląd i odpowiednią strukturę. Są grzebienie z rączką lub bez, z obrotowymi lub stałymi pinami, grzebienie metalowe, antystatyczne i poprzeczne. Każdy grzebień może być używany zarówno przez profesjonalnego groomera jak i do domowej pielęgnacji zwierząt. Najważniejsze parametry grzebieni groomerskich – na co zwrócić uwagę Najistotniejszymi parametrami w przypadku grzebienia do czesania sierści jest rozstaw pinów, ich długość oraz długość samego narzędzia. Rozstaw pinów trzeba dopasować do grubości włosów – im cieńszy i bardziej prosty włos tym grzebień powinien być gęstszy. Trudno będzie dobrze rozczesać lejący, jedwabisty włos Shih-Tzu grzebieniem o pinach rozstawionych co 5 mm. Długość pinów powinna być dobrana pod gęstość sierści, która będziemy pielęgnować. Tu zasada jest taka, że im gęstsze, bardziej obfite futro tym dłuższe piny powinien posiadać grzebień groomerski. Chodzi o to, aby dotrzeć narzędziem jak najgłębiej (najbliżej skóry czworonoga), dzięki czemu możliwe będzie dokładne rozczesanie szaty. Grzebieniem ze zbyt krótkimi pinami rozczeszemy tylko wierzchnią warstwę okrywy włosowej nie docierając w głąb futra, co nie zapobiegnie powstawaniu filców. Co do zasady długość grzebienia należy dobierać pod wielkość zwierzęcia, chociaż oczywiście nie ma przeszkód aby dużego psa czesać małym grzebieniem. Trzeba się będzie po prostu więcej napracować w takim wypadku. Rozstaw pinów grzebienia Grzebienie z rączką oferują stały rozstaw pinów. Mogą być grzebienie gęste, średnie, rzadkie, grzebienie dwustronne (po jednej stronie gęsty, po drugiej rzadki oraz grzebienie podwójne (naprzemiennie ułożone długie i krótkie piny). W przypadku grzebieni bez rączki mamy do wyboru więcej opcji. Są grzebienie posiadające stały rozstaw pinów na całej swojej długości oraz są modele posiadające mieszany rozstaw. Najbardziej popularne są grzebienie mieszane w stosunku 50:50, co oznacza, że połowa pinów jest rozstawiona gęściej a połowa rzadziej. Są też modele mieszane w stosunku 80:20. Grzebienie bez rączki występują w różnych długościach, od kilku aż do nawet 30 cm. Te najdłuższe przeznaczone są najczęściej do pielęgnacji dużych pudli. Grzebienie z rączką są podobnej długości (zarówno jeśli chodzi o długość całkowitą, jak i długość części roboczej), wyjątkiem są grzebienie dla gryzoni lub grzebienie do pielęgnacji pyszczka. Takie grzebienie mają rączkę standardowej długości, ale część robocza jest krótka. Bardzo gęste grzebienie groomerskie (z rączką i bez) opisywane są często jako grzebienie przeciwpchelne. Bardzo dobrze sprawdzają się przy usuwaniu z sierści insektów oraz ich jaj – dzięki gęsto ustawionym pinom łatwo usunąć niepożądanych gości z futra naszego pupila. Grzebienie takie nadają się również do pielęgnacji długich i cienkich włosów. Konstrukcja grzebienia groomerskiego – grzebień z rączką czy bez? Wybór grzebienia z rączką czy bez rączki zależy w dużej mierze od indywidualnych preferencji osoby, która będzie go używać. Niektórzy wolą grzebienie z rączką, ponieważ dają im one pewniejszy chwyt i praca nimi jest dla takich osób bardziej komfortowa. Z drugiej strony zwolennicy grzebieni bez rączki twierdzą, że to właśnie one zapewniają bardziej precyzyjną pracę – lepiej czują grzebień podczas czesania zwierzęcia. Decydując się na zakup grzebienia warto wziąć do ręki kilka modeli i sprawdzić osobiście, który lepiej będzie leżał w dłoni. Są dwa wyjątki – wśród grzebieni z rączką nie ma modeli o mieszanym rozstawie pinów. Ale można to osiągnąć mając po prostu dwa grzebienie z rączką – jeden gęsty i jeden średni. Drugą kwestią jest to, że tylko wśród grzebieni bez rączki znajdziemy modele, których długość jest większa niż około 10 centymetrów – a taką długość części roboczej mają zazwyczaj grzebienie z rączką. Jeśli potrzebujemy grzebienia o długości 19, 25 czy 30 cm to będą to tylko wersje bez rączki. Grzebień zwykły czy antystatyczny? Zarówno grzebienie z rączką jak i te bez rączki spotkać można w wersji z powłoką antystatyczną. Najczęściej takie grzebienie antystatyczne mają część roboczą w kolorze czarnym. Piny pokryte są teflonem lub stopem tytanu. Antystatyczna powłoka sprawia, że włos nie klei się do grzebienia podczas pielęgnacji i łatwiej jest ułożyć fryzurę. Takie grzebienie są nieco droższe niż wersje standardowe. Spotkać można też grzebienie węglowe (karbonowe), które charakteryzują się dobrymi właściwościami antystatycznymi. Są one też lekkie, chociaż waga grzebienie to sprawa indywidualna. Jedni wolą aby grzebień niejako sam czesał włos dzięki swojej wadze, wtedy wystarczy go tylko prowadzić dłonią. Inni zaś wolą, aby grzebień był jak najlżejszy. Wówczas trzeba jednak przyłożyć nieco siły do pielęgnacji. Obrotowe zęby w grzebieniach groomerskich – co one dają? Grzebienie groomerskie z obrotowymi pinami przeznaczone są do rozczesywania skołtunionej sierści. Obrotowe zęby w grzebieniu zapobiegają ciągnięciu włosów w przypadku natrafienia na kołtun. Używanie takiego grzebienia nie zawsze przynosi jednak zadowalające rezultaty. Co prawda sprawdzi się w przypadku luźnych kołtunów, ale do rozczesania bardziej zbitych, zaciągniętych supełków lepsze będą grzebienie tradycyjne, używane wraz z preparatami rozkołtuniającymi. Wśród grzebieni z obrotowymi zębami znajdziemy także grzebienie poprzeczne, grabki, zwane też zgrzebłami. Dostępne są modele z pinami o różnej długości, z krótszą lub dłuższą częścią roboczą. Niektóre posiadają piny ułożone w dwóch a nawet trzech rzędach. Są takie z pinami stałymi, obrotowymi oraz sprężynującymi. Bardzo dobrze sprawdzają się do rozczesywania gęstej, bardzo obfitej, długiej sierści. W przypadku modeli z chowanymi pinami jest mniejsza szansa na zadrapanie skóry zwierzęcia (piny grzebienia chowają się przy mocnym nacisku). Grzebienie groomerskie do tapirowania Grzebienie takie przeznaczone są do tapirowania, stylizacji, czesania i unoszenia włosa (na przykład do grzywek, koków u Shih-Tzu czy Maltańczyków). Przednia, tradycyjna część grzebienia służy do rozczesania włosa, a znajdujące się na drugim końcu plastikowe bądź metalowe szpikulce umożliwią natapirowanie włosa i uzyskanie pożądanego efektu objętości. Takimi grzebieniami łatwo także rozdzielać poszczególne pasemka włosów i robić przedziałki. Na rynku dostępne są różne modele grzebieni, które sprawdzają się w przypadku sprecyzowanych potrzeb, dostosowanych do długości włosa, a także różnej budowie. Jeśli posiadają państwo jakieś pytania dotyczące konkretnych modeli lub potrzebują pomocy w wyborze odpowiedniego prosimy skonsultować się z naszymi sprzedawcami, którzy z przyjemnością Państwu doradzą! Przez Opublikowano 21:05, aktualizacja dnia 19:36 W Wamiz lubimy łamigłówki z odnajdywaniem ukrytych na obrazkach zwierzaków. Najczęściej to koty są mistrzami kamuflażu i nie zawsze łatwo przychodzi ich odnalezienie. Ale tym razem opiekun psa pasterskiego zrobił zdjęcie swojego psa ukrytego w stadzie owiec. Sprawy nie ułatwia jednostajny kolorystycznie krajobraz i śnieg. Gdzie jest owczarek? Owczarek ukrył się pośród stada, które pilnuje. Dla podpowiedzi dodamy, że to anatolian - pies pasterski pochodzący z Turcji. To bardzo stara rasa psów, która od wieków towarzyszyła ludom koczowniczym pilnując ich dobytku i stada. Owczarek anatolijski z dużym zaangażowaniem broni swoich najbliższych. Nigdy nie okazuje agresji bez powodu, ale potrafi skutecznie i z uporem zniechęcać potencjalnych intruzów. Owczarki anatolijskie mogą mieć różne barwy umaszczenia, ale ten ze zdjęcia ma jasną sierść i doskonale wtapia się w stado owiec, których pilnuje. Czy już go widzisz? Rozwiązanie: Jeśli nie, oto odpowiedź – pies ukrywa się w drugim rzędzie, czule przytulony do owcy! Macie ochotę na więcej łąmigłówek? Zobacz nasze zagadki o golden retriverze ukrytym wśród pluszaków lub kocie, który przycupnął w składzie drewna i jest zupełnie niewidoczny! Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Streszczenie. Przedsiębiorca i przedsiębiorczość są defi niowane na wiele sposobów. Na potrzeby pracy przyjęto, że przedsiębiorczość dotyczy gotowości do zmian mających za zadanie poprawę sytuacji ekonomicznej. W artykule przedstawiono wyniki z badań go-spodarstw zajmujących się hodowlą owiec na terenie województwa podlaskiego. Bada-nia dotyczą lat 2003–2004 oraz roku 2009. Wyniki badań z lat 2003–2004 posłużyły do zidentyfi kowania sytuacji w gospodarstwach owczarskich oraz jako baza do porównania zmian w postawach rolników, które nastąpiły po pierwszych latach członkostwa w UE. Do określenia gotowości hodowców owiec do zmian (zachowań przedsiębiorczych) zo-stały przedstawione możliwości zwiększenia opłacalności produkcji owczarskiej. Poziom przedsiębiorczości i gotowości do takich działań wśród hodowców owiec jest niski. Przej-mowanie gospodarstw przez młodych producentów może przyczynić się do podejmowania decyzji innowacyjnych. Słowa kluczowe: hodowla owiec, przedsiębiorczość, integracja europejska, woj. pod-laskie WSTĘP Przedsiębiorcę i przedsiębiorczość defi niowano w przeszłości w różny sposób, w za-leżności od ustroju społeczno-gospodarczego. W okresie merkantylizmu przedsiębiorcą był kapitalista handlowy realizujący transakcje handlowe. W okresie rewolucji przemy-słowej to przedsiębiorca przemysłowy podejmował się wytwarzania produktów, przy za-angażowaniu kapitału w zakup maszyn i organizację produkcji. Ojciec ekonomii Smith w swojej pracy pt. „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” z 1776 r. wska-zał na takie kierunki przedsiębiorczości, jak wytwarzanie surowców, ich przetwarzanie, przewożenie produktów oraz dokonywanie podziału na drobne części. Przedsiębiorca zo-Adres do korespondencji – Corresponding author: Tomasz Rokicki, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, tel. (22) 593 42 38, e-mail: tomasz_rokicki@ 1Praca naukowa fi nansowana ze środków na naukę w latach 2009–2010 jako projekt badawczy nr N N311 010537 192 T. Rokicki Acta Sci. Pol. stał określony jako człowiek posiadający umiejętność oszczędzania i mobilizowania ka-pitałów [Grzebyk 2005]. Ciekawą defi nicję przedsiębiorczości podał Schumpeter [1960], określając ją jako nową kombinację środków produkcji umożliwiającą wprowadzenie nowego wyrobu lub technologii, otwarcie nowego rynku, pozyskanie nowych źródeł su-rowców lub wprowadzenie nowej organizacji. W polskiej literaturze przedsiębiorczość jest określana jako cecha wyzwalająca inicjatywę, zapobiegliwość oraz troskę o rozwój fi rmy, o maksymalizację jej wyników rzeczowych i fi nansowych [Skowronek-Mielcza-rek 2003]. Rozumiana też jest jako funkcja w zarządzaniu fi rmą utożsamiana z celem jej działalności, jakim jest maksymalizacja korzyści materialnych czy też niematerialnych [Strużycki 2002]. Zdaniem Sikorskiej-Wolak [2000], przedsiębiorczość to całokształt indywidualnych lub zespołowych działań bądź predyspozycji do działania, które przeła-mują istniejące wzorce. Podstawowymi pojęciami dla przedsiębiorczości są kreatywność i innowacyjność. Zdaniem Grzebyk [2005], przedsiębiorczość może być rozpatrywana jako: sposób działania charakteryzujący się gotowością podejmowania nowych, niekon-wencjonalnych, ryzykownych przedsięwzięć i wykazaniem inicjatywy w ich poszu-kiwaniu i rozpoczynaniu, cecha ogólna przedsiębiorstwa, wyrażająca się w poszukiwaniu i podejmowaniu z własnej inicjatywy i na własną odpowiedzialność i ryzyko nowych, niekonwencjo-nalnych sposobów działania w celu osiągnięcia sukcesu. Przedsiębiorczość jest więc defi niowana w literaturze przedmiotu w zróżnicowany sposób. Pojęcie przedsiębiorcy może być natomiast defi niowane jako człowieka, który tworzy przedsiębiorstwo lub je kontroluje, dostrzega sprzyjające okazje i wykorzystuje je [Say 1960]. Według Schumpetera [1960], przedsiębiorca podejmuje nowe działania lub przekształca dotychczasowe przedsięwzięcia w nowe, dokonuje wyborów w różnych sytuacjach społecznych. Działania ekonomiczne i nieekonomiczne takiej osoby stają się częścią procesu rozwojowego. Z kolei Drucker [1992] określa przedsiębiorcą tego, kto poszukuje zamiany, reaguje na nią i wykorzystuje okazje do społecznej lub gospodarczej innowacji. Przedstawione defi nicje przedsiębiorczości i przedsiębiorcy miały za zadanie uka-zanie zróżnicowanego podejścia do tych pojęć. Autor skłaniałby się do przyjęcia na po-trzeby pracy defi nicji, według której działania związane z przedsiębiorczością dotyczą gotowości do zmian mających za zadanie poprawę sytuacji ekonomicznej oraz chęć do wprowadzania ich w życie. Produkcja owczarska, będąca jednym z rodzajów działalności rolniczej, straciła na znaczeniu pod koniec XX wieku. Przyczyną był drastyczny spadek pogłowia owiec w drugiej połowie lat 80. i w pierwszej połowie lat 90. XX wieku. Taka sytuacja była spowodowana zmniejszeniem się popytu na produkty owczarskie, a w rezultacie opła-calności produkcji owczarskiej. Spadły przede wszystkim ceny wełny, a na świecie wy-stępowała nadprodukcja tego surowca [Klepacki 2005]. Najbardziej wytrwali owczarze pozostali na rynku, likwidacji zaś uległy stada najmniejsze. Nowy, dominujący kierunek mięsny produkcji owczarskiej spowodował zmiany w liczebności i strukturze rasowej owiec. Oprócz użytkowania mięsnego ważnym kierunkiem stała się hodowla ras zacho-wawczych [Klepacki, Rokicki 2005]. Pogorszenie się sytuacji ekonomicznej gospodarstw • • Stan i perspektywy rozwoju przedsiębiorczości wśród hodowców owiec 193 Oeconomia 9 (2) 2010 owczarskich mogło przyczynić się do większej gotowości rolników do zmian, innowa-cji, do działań rozumianych jako przedsiębiorczość. Celem artykułu jest określenie po-staw, gotowości do zmian wśród hodowców owiec, którzy pozostali na rynku. Integracja z Unią Europejską i związane z tym przekształcenia w wielu sferach mogły spowodować zmianę postaw, podjęcie nowych działań w ramach produkcji owczarskiej. W związku z tym ważne wydaje się określenie, w jakim kierunku ewoluowały działania związane z przedsiębiorczością. MATERIAŁ I METODY W artykule przedstawiono wyniki z badań gospodarstw zajmujących się hodowlą owiec na terenie województwa podlaskiego. Badania dotyczą lat 2003–2004 oraz roku 2009. W latach 2003–2004 na terenie województwa podlaskiego istniało 65 gospodarstw hodowlanych. Badaniami objęto całą populację. Gospodarstwa były zróżnicowane pod względem powierzchni użytków rolnych (UR) oraz liczby posiadanych owiec matek. Wykorzystując metodykę stosowaną przez GUS podczas Powszechnych Spisów Rol-nych, można było podzielić gospodarstwa na grupy według powierzchni UR. W badanej zbiorowości brak było gospodarstw o powierzchni do 5 ha. W przedziale 5,01–10 ha było 7 gospodarstw, 10,01–15 ha – 19 jednostek, 15,01–30 ha – 29, 30,01–50 ha – 7, a powyżej 50 ha UR tylko 3 gospodarstwa. Między powierzchnią UR a liczebnością stada matecznego owiec istniała korelacja dodatnia. Stada liczyły od 35 do 300 owiec matek. Populacja była więc dość zróżnicowana. W 2009 roku badania powtórzono na mniejszej grupie, tj. 10 gospodarstw, które były w populacji z lat 2003–2004. Był to pierwszy etap realizacji grantu badawczego, a w kolejnych przebadanych ma zostać 15 kolejnych gospo-darstw. Do przedstawienia sytuacji hodowli owiec w latach 2003–2004 wykonano analizę SWOT, a do określenia gotowości hodowców owiec do zmian (zachowań przedsiębior-czych) przedstawione zostały możliwości zwiększenia opłacalności produkcji owczar-skiej. W 2009 roku wykonano podobne zestawienia w celu określenia zmian w poglądach i perspektyw rozwoju przedsiębiorczości wśród hodowców owiec. Wszystkie dane zosta-ły zebrane na podstawie wywiadów kierowanych przeprowadzonych z rolnikami. WYNIKI Przystąpienie Polski do UE z perspektywy pierwszych lat zostało ocenione pozy-tywnie przez większość społeczeństwa. Jednak w samym okresie integracji opinie były zróżnicowane. Z członkostwem w strukturach europejskich wiązały się szanse i za-grożenia dla producentów owiec. Wyniki badań z lat 2003–2004 mają posłużyć do zi-dentyfi kowania sytuacji w gospodarstwach owczarskich oraz jako baza do porównania zmian w postawach rolników, które nastąpiły po pierwszych latach członkostwa w UE, a dokładnie w 2009 roku. Analiza SWOT przeprowadzona dla gospodarstw owczarskich w latach 2003–2004 zawiera tylko najważniejsze, według rolników, czynniki uszerego-wane według liczby wskazań (% odpowiedzi). 194 T. Rokicki Acta Sci. Pol. Wśród szans znalazły się: polepszenie opłacalności produkcji owiec (85% odpowiedzi), skorzystanie z kredytów preferencyjnych, funduszy unijnych (70%), dodzierżawienie i zakup ziemi (67%), niskie ceny produktów od owiec (72%), podatki w rolnictwie (68%), brak następcy (62%), wyższe koszty nawozów (58%), wyższe składki KRUS (52%), niższe wynagrodzenia na wsi niż w mieście (51%). Jako mocne strony gospodarstw zostały podane: wiedza poparta doświadczeniem (90% odpowiedzi), zamiłowanie do rolnictwa (84%), odpowiedni sprzęt do produkcji pasz (72%), wyspecjalizowanie się (70%), następca (61%), wiek gospodarza (54%). Rolnicy podali również słabe strony ich gospodarstw: słabe gleby i brak możliwości kupna ziemi (86%), brak inwestycji (79%), prowadzenie jednego rodzaju działalności rolniczej (67%), niedostateczne zmechanizowanie produkcji (64%), brak sprzętu do produkcji pasz objętościowych (57%), mała elastyczność (52%). W wyniku przeprowadzenia wywiadu uzyskano informacje o możliwościach zwięk-szenia opłacalności produkcji owczarskiej. Poszczególnym czynnikom (rolnik mu-siał wybrać 5 najważniejszych) nadano rangi. Za pierwszą lokatę czynnik otrzymywał 1 punkt, a za ostatnią (piątą) – 5 punktów. W latach 2003–2004 poprawa opłacalności była możliwa według rolników poprzez: Stan i perspektywy rozwoju przedsiębiorczości wśród hodowców owiec 195 Oeconomia 9 (2) 2010 DYSKUSJA W tej części artykułu zostaną omówione wyniki analizy SWOT z lat 2003–2004, któ-rej zadaniem było przedstawienie sytuacji gospodarstw hodowlanych. Obawy i nadzie-je zgłaszane przez rolników zostały zweryfi kowane w 2009 roku. Określono też, które z nich się sprawdziły, a które nie. Sytuacja gospodarstw jest bazą do podejmowania wie-lu decyzji, do zachowań przedsiębiorczych. Podobnym porównaniom zostaną poddane możliwości zwiększenia opłacalności produkcji owczarskiej, które należy utożsamiać z gotowością do takich działań. W latach 2003–2004 ważne dla gospodarstw owczarskiej było utrzymanie, a nawet wzrost stawek dotacji do owcy matki. W 2009 roku taka forma wsparcia została zanie-chana, zgodnie z postanowieniami zapisanymi w traktacie przedakcesyjnym. Możliwe było otrzymywanie tzw. płatności za ważenie, której wysokość była niższa niż wcześniej wypłacanych dotacji. Wyższe ceny produktów pochodzących od owiec były upatrywane jako szansa dla producentów na poprawienie opłacalności. Trzeba jednak stwierdzić, że wysokie ceny nie sprzyjały zainteresowaniu zakupem jagnięciny ze strony wciąż mało zamożnego społeczeństwa polskiego. Ceny żywca jagnięcego w 2009 roku utrzymywały się na trochę niższym poziomie niż w latach 2003–2004. Zainteresowanie społeczeństwa tym rodzajem mięsa ciągle wzrastało. Szanse dla gospodarstw rolnicy upatrywali w ob-niżeniu kosztów produkcji (spadek cen nawozów, paliwa), kosztów inwestycji (tańsze maszyny) oraz w możliwościach skorzystania z funduszy unijnych. W przypadku środ-ków do produkcji po akcesji nastąpił znaczny wzrost ich cen. Możliwość korzystania z funduszy unijnych przyczyniała się natomiast do wzrostu cen maszyn. Spełniły się więc zagrożenia, które podali rolnicy w latach 2003–2004. Wyższe nakłady oraz koszty po-wodują w konsekwencji większe dysproporcje w poziomie wynagrodzenia na wsi i w mieście oraz rezygnację młodzieży z pracy w gospodarstwie. Taka prawidłowość wystę-powała według rolników również w 2009 roku. Szanse wynikające z zakupu ziemi lub jej dzierżawy w 2009 roku zostały ograniczone do minimum, głównie na skutek wzrostu cen ziemi po akcesji do UE. Najważniejszą funkcją analizy mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa jest określe-nie procesów i struktur ujawniających potencjał oraz rzeczywiste możliwości organiza-cyjne [Juchniewicz 2000]. Mocną stroną w przypadku gospodarstw było doświadczenie i zamiłowanie do produkcji rolniczej. Średni wiek rolnika w latach 2003–2004 wynosił 50 lat, większość miała następców. Mocną stroną było wyspecjalizowanie się w produkcji i posiadanie odpowiednich maszyn. W 2009 roku w niektórych gospodarstwach nastąpiła zmiana pokoleniowa. Do takiej sytuacji przyczyniły się możliwość skorzystania z rent strukturalnych oraz łatwiejszy dostęp do funduszy unijnych dla młodych rolników. Słabości wynikały z braku inwestycji oraz posiadania zbyt słabych gleb. Zwracano również uwagę na prowadzenie jednego rodzaju działalności i zbyt małą elastyczność. W 2009 roku poprawiła się sytuacja w zakresie inwestycji, co wiązało się również z lep-szym wyposażeniem w maszyny konieczne do produkcji. Możliwości zwiększenia opłacalności produkcji owczarskiej rolnicy widzieli w la-tach 2003–2004 przede wszystkim w wyższych stawkach dotacji do owiec matek. Na kolejnych miejscach znalazły się wzrost cen jagnięciny i wełny. Najmniejsze możliwości upatrywane były przez rolników w agroturystyce, przetwarzaniu surowców, większym 196 T. Rokicki Acta Sci. Pol. zainteresowaniu społeczeństwa jagnięciną i tworzeniu grup producenckich. Można więc powiedzieć, że rolnicy liczyli na czynniki rynkowe bardziej niż na te, które wymagają własnej aktywności, zachowań przedsiębiorczych. Ważność czynników wpływających na opłacalność produkcji owczarskiej w poszczególnych grupach gospodarstw według powierzchni UR była w małym stopniu zróżnicowana. W 2009 roku nastąpiła zmiana postaw rolników. Przy zastosowaniu podobnej metody oceny odpowiedzi jak w latach wcześniejszych określono najważniejsze sposoby na po-prawę opłacalności produkcji owczarskiej. Były one następujące: wzrost cen jagnięciny (1,10 punktu), Porównując wyniki otrzymane w 2009 roku do tych z lat 2003–2004 należy stwier-dzić, że rolnicy ciągle upatrują szans na poprawę opłacalności produkcji owczarskiej w czynnikach rynkowych. Na uwagę zasługuje większa liczba czynników, które wią-żą się z aktywnością ze strony producentów. Przetwarzanie surowców, głównie mięsa jagnięcego, przyczyniłoby się do poprawy wyników ekonomicznych. Rolnicy mogliby przejąć marżę pobieraną przez pośredników. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku sprzedaży bezpośredniej, choć ze względu na coraz bardziej restrykcyjne przepisy ten sposób byłby trudniejszy. Typowymi działaniami związanymi z przedsiębiorczością są agroturystyka oraz tworzenie grup producenckich. Te działania wymagają zaangażo-wania, dodatkowych inwestycji, czy też zmierzenia się z wieloma formalnościami typu biurokratycznego. Ewolucja poglądów przebiega więc powoli, a hodowcy owiec nie są skłonni do działań związanych z przedsiębiorczością. WNIOSKI Sytuacja gospodarstw, perspektywy oraz występujące zagrożenia mają wpływ na działania związane z przedsiębiorczością. Dość sceptyczne postawy prezentowane w okresie akcesji uległy w 2009 roku poprawie. Na usprawiedliwienie niskiej gotowości hodowców owiec do działań związanych z przedsiębiorczością może służyć fakt, iż na rynku pozostali wytrwali rolnicy, traktujący tę działalność często jako hobby. Prowadzili oni swą działalność, w większości przypadków, przez kilkadziesiąt lat. Przestawienie się na inny rodzaj produkcji było utrudnione, głównie z uwagi na wysokie koszty inwestycji czy też obawę o brak wiedzy. Przechodzenie na rentę strukturalną powodowało wymianę pokoleń. Młodzi producenci byli bardziej skłonni do działań określanych jako przedsię-biorcze. Zgłaszali gotowość do podjęcia działalności agroturystycznej, tworzenia grup producenckich, organizowania przetwórstwa czy też sprzedaży bezpośredniej. Poziom przedsiębiorczości i gotowości do takich działań wśród hodowców owiec jest niski. Przejmowanie gospodarstw przez młodych producentów może przyczynić się do podejmowania decyzji innowacyjnych mających na celu poprawę opłacalności produkcji owczarskiej. • • • • • • • Stan i perspektywy rozwoju przedsiębiorczości wśród hodowców owiec 197 Oeconomia 9 (2) 2010 PIŚMIENNICTWO Drucker 1992. Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady. PWE, Warszawa, 8–24. Grzebyk B., 2005. Stan i perspektywy rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. [w:] Procesy przystosowawcze przedsiębiorstw agrobiznesu do gospodarki rynkowej, Klepac-ki B. (red.). Wieś Jutra, Warszawa, 239–252. Juchniewicz M., 2000. Planowanie działalności przedsiębiorstwa. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, 10–30. Klepacki B., 2005. Prowadzenie efektywnych gospodarstw owczarskich po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Poradnik dla producentów jagniąt rzeźnych, Niżnikowski R. (red.). TWIGGER Warszawa, 151. Klepacki B., Rokicki T., 2005. Produkcja owiec szansą zwiększenia dochodów dla gospodarstw rolnych. Wieś Jutra, nr 11(87), 37–38. Say 1960. Traktat o ekonomii politycznej, czyli prosty wykład sposobu, w jaki się tworzą, rozdzielają i spożywają bogactwa. PWN, Warszawa, 19. Schumpeter J., 1960. Teoria rozwoju gospodarczego. PWN, Warszawa, 104–120. Skowronek-Mielczarek A., 2003. Przedsiębiorstwo – przedsiębiorczość – rynek. SGH, Warszawa, 214. Sikorska- Wolak I., 2000. Przedsiębiorczość w teorii i praktyce. [w:] Rola małych i średnich przed-siębiorstw w rozwoju obszarów wiejskich, Łęczycki K. (red.). Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce, 107. Strużycki M., 2002. Zarządzanie małym i średnim przedsiębiorstwem. Uwarunkowania europej-skie. Difi n, Warszawa, 109–113. THE SITUATION AND PERSPECTIVES IN DEVELOPMENT OF SHEEP FARMERS ENTREPRENEURSHIP Abstract. An entrepreneur and entrepreneurship used to be defi ned on many ways. The author has defi ned the entrepreneurship as readiness for changes improving the economic situation. The paper presents results of research conducted within sheep farms in podlaskie province. The research was carried out in 2003–2004 and 2009. The results of 2003–2004 were a basis for comparison of changes in farmers opinions in fi rst years of the EU integra-tion. Sheep farmers’ readiness for changes (entrepreneurial behaviour) was expressed by possibilities of increasing sheep production profi tability. However, a level of entrepreneur-ship of the sheep farmers was low. Nevertheless, taking over farms by young farmers could result in taking up innovation decisions. Key words: sheep breeding, entrepreneurship, European integration, podlaskie province Zaakceptowano do druku – Accepted for print Oeconomia 9 (2) 2010, 199–210 OCENA SYTUACJI FINANSOWEJ GMIN WIEJSKICH Przez Hrycu Witam. W pobliżu mojego miejsca zamieszkania jest hodowca który ma stado owiec. Jest doświadczonym hodowcą i w tym roku w jego stadzie wystąpiły liczne poronienia u owiec. Owce wyrzucają martwe, szare ,, przygnite ,, płody. Wszystkie poronienia występują u owiec, które są w początkowej fazie ciąży. Jaka może być tego przyczyna??? Czy ktoś słyszał o jakiejś chorobie wśród owiec związanej z poronieniami??? Dodam, że owce wypasa od lat na tych samych pastwiskach, kosi te same łąki i karmi owce sianokiszonką w balach jak co roku, a nigdy nie występowały poronienia. Znam tego hodowcę i chciałbym mu jakoś pomóc. Zgłosił się do weterynarza ten stwierdził, że trzeba owcą podać jakąś szczepionkę. Zaszczepił owce wziął ponad 2 tyś a problem z poronieniami się nie skończył tylko nadal występuje. Mówił jeszcze coś o jakiś gazach które się ulatniają chyba z tej kiszonki nie wiem dokładnie. Czy ktoś coś słyszał na ten temat???